از تخریب کامل تا افتتاح به موقع تونل هوشمند شهری توحید

سایت خبری سما - گروه گزارش : ‌محمد باقر قالیباف در روز کلنگ زنی تونل توحید اظهار داشت این تونل را در زمان بندی تعیین شده به اتمام خواهیم رساند تا ثابت کنیم این اقدام شدنی است و تونل توحید مانند تونل رسالت خاطره تلخی در اذهان شهروندان تهرانی بر جای نخواهد گذاشت . تونل رسالتی که فرآیند ساخت آن حدود 10 سال طول به طول انجامید و نهایتا در دوره مدیریت قالیباف و با پیگیری ها ، جدیت و تلاش شبانه روزی به ثمر نشست .

احداث تونل توحید در یکی از محورهای پرتردد شهر تهران که سال‌ها پیش ، ساخت پل یا تونل زیرگذر از ملزومات این محدوده تشخیص داده شده بود ، از پرافتخارترین اقدامات مدیرت شهری تهران است که در زمان بندی اعلام شده به بهره‌برداری می رسد . این تونل نخستین تونل کشور خواهد بود که با این میزان طول در مدت زمان کوتاهی به بهره‌برداری می‌رسد اما ظاهرا این روزها افتخار بزرگ ساخت و مزایای راه‌اندازی تونل شهری توحید در حاشیه قرار گرفته است ، ‌پروژه‌ای که در زمان آغازش ، موافقت و تحسین مسئولان ارشد کشور و اعضای شورای اسلامی شهر و مدیران و کارشناسان شهری را به دنبال داشت. در ذیل نگاهی گذرا به موضوعات مرتبط با تونل توحید و نحوه مواجهه رسانه ها و برخی جریان های سیاسی با آنها در هفته های گذشته خواهیم داشت .  فرونشست خیابان نواب ؛ آغاز پروژه تخریب   18 مرداد ماه 88 ساعت 11:45 صبح در تقاطع خیابان کلهر با بزرگراه نواب ، ‌خیابان دچار نشست شد ، نشستی که در نزدیکی تونل در حال احداث توحید قرار داشت . مسولان شهری نیز از همان ابتدا دلیل این نشست را بی ارتباط با عملیات عمرانی تونل توحید عنوان کردند . دکتر مسعود نصر آزادانی مدیرعامل سازمان مهندسی و عمران شهر تهران نیز با توجه به شواهد و قراین موجود ،‌ سست شدن خاک در اثر وجود قنات در این محدوده را دلیل این حادثه عنوان کرد . دلیلی که اکنون بعد از گذشت بیش از 10 روز از رخ دادن فرونشست ، ‌همچنان علت اصلی حادثه از سوی کارشناسان و متخصصان یاد می‌شود که در شهری مثل تهران که به گفته مشاور محیط زیست شهردار ، دارای بیش از 530 رشته قنات است و بر اساس تایید مسولان وزارت نیرو لوله‌های قدیمی و فرسوده آب در در آن ،‌ نشتی 30 درصد آب را رقم می‌زنند ، ‌نشست خیابان هر چند وقت یک بار در این کلانشهر اتفاقی غیرمنتظره نخواهد بود . اظهار نظرهای مرتبط و غیر مرتبط پس از حادثه مدیر منطقه یک سازمان آتش نشانی شهرداری تهران در همان ساعات اولیه و با توجه به نظر تیم کارشناسی آتش نشانی ، احتمال وجود یک حفره قنات در این محدوده را دلیل نشست خیابان عنوان کرد اما برخی جریان ها در صدد بودند تا اینطور القا کنند که عملیات عمرانی تونل توحید و عدم آمادگی زیرساخت‌ها ، ‌دلیل اصلی فرو نشست خیابان است . این جریان ها حتی پا را فراتر نهاده و در اقدامی عجیب ادعا کردند مرخصی چند روزه شهردار تهران نیز بی ارتباط با نشست خیابان نواب نیست ! یکی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران نیز از عدم پذیرش مراجع علمی در طول اجرای پروژه از سوی مسولان شهری را به عنوان یکی از دلایل این حادثه نام برد . در بسیاری از سایت‌های خبری بی نام و نشان نیز بارها عبارات عدم پذیرش مسئولیت از سوی شهرداری ، ‌امکان وقوع این حوادث ناگوار در آینده ، ‌اظهارات عجیب مسئولان شهری ، ‌عدم رعایت استاندارد‌های لازم در حفر تونل ، تخریب کامل و فروریختن تونل توحید ، ‌به خطرافتادن جان شهروندان تهرانی و ... در اخبار و گزارش‌های نشست خیابان نواب گنجانده شد و بدین ترتیب آرامش روانی شهروندان که شاید مهمترین عنصر تامین امنیت در هر جامعه ای است هدف قرار گرفت . ‌گزارش‌هایی که در برخی موارد با تکرار مطالب قبلی و تنها با تنظیمات و چینش متفاوت و تیتر جدید ، ‌تعداد اخبار تولید شده در خصوص فرو نشست خیابان نواب را با هدف تخریب فعالیت‌های عمرانی شهرداری افزایش داد . اما آنچه در اینجا مورد توجه است آن است که یک کارگر زحمتکش درپروژه‌ی تونل توحید جان خود را از دست داد اما در این پروژه در مجموع 3400 نفر از جمله 200 مهندس ، فورمن و نقشه بردار به صورت شبانه روزی فعالیت می کنند و 304 دستگاه ماشین آلات سنگین و 404 دستگاه ماشین آلات سبک از جمله تجهیزات به کار گرفته شده در پروژه مذکور به شمار می آیند. به تبع این حادثه برخی جریان های سیاسی مدیران شهری را تا حد محاکمه و تخریب شخصیت مواجه می سازند ، اما حال این سوال مطرح است که دیگر ‌مسئولانی که در پی رخ دادن دو حادثه پی در پی و مرگبار هوایی به گرفتن روزه سکوت بسنده می‌کنند باید چه تاوانی را نه در برابر رسانه‌ها بلکه در برابر مردم بپردازد؟! معاون فنی و عمران شهرداری تهران با حضور در صحن علنی شورای شهر ، از حادثه رخ داده ‌برای راننده لودر جان باخته در این واقعه ابراز تاسف کرد حال آنکه ‌برای 168 جان باخته توپولف ایران - ارمنستان و زائران جان باخته مشهد مقدس که تنها تابوتی از آنها به خاک سپرده شد ، ‌اظهار تاسف کدامیک از مسئولان مربوطه غم خانواده های داغدار را تسلی بخشید ؟! تونل شهری توحید از ایمن ترین پروژه‌های عمرانی کشور القائات عجیب برخی جریان های سیاسی در پی رخ دادن این حادثه مسوولان فنی و عمران شهرداری تهران را بر آن داشت تا از موضع دفاع از عملکرد موفق خود در پروژه عظیم تونل توحید برآیند ، ‌چنانچه مهندس احمد دنیامالی معاون فنی و عمرانی شهرداری و مجری احداث تونل توحید به همراه تعدادی از کارشناسان با حضور در جلسه علنی شورای شهر به تبیین عملکرد فنی و مهندسی متخصصان در احداث تونل پرداختند . به گفته وی در احداث این تونل از بیشترین تمهیدات ایمنی استفاده شده و تحکیم و مقاوم سازی خاک تونل به بهترین روش انجام پذیرفته است . چنانچه اساتید دانشگاه و متخصصان ایرانی و خارجی بارها اعلام کرده‌اند که در این پروژه هزینه بسیاری برای اجرای تمهیدات ایمنی صرف شده است. دنیامالی در این باره و در واکنش به اظهارات برخی اعضای شورای شهر نیز یادآور شد : موقعیت حفاری تونل توحید از منطقه نشست کرده مدت‌ها پیش عبور کرده بود و تاکنون عملیات حفاری بیش از 4 هزار متر این تونل با همین روش انجام پذیرفته است. معاون فنی و عمران شهرداری پیش از این نیز از استفاده از دانش و تجربه بهترین متخصصان کشور در احداث تونل توحید خبر داده بود. عملیات تحکیم سازی در محل فرونشست نیز از همان ساعات اولیه رخ داد حادثه انجام شد تا جای هیچ‌گونه نگرانی برای شهروندان تهرانی و به ویژه ساکنان محدوده نواب بر جای نگذارد. کارشناسان دیدگاه های مسولان شهرداری را تایید می‌کنند اظهارات کارشناسان و متخصصان عمرانی در خصوص وجود قنات و در پی آن فرونشست خیابان نواب ، ‌موید گفته‌های مسولان شهری است. مهندس مصطفی نوری در این زمینه معتقد است : ‌رخ دادن این حادثه درزمان احداث تونل ، ‌اتفاق غیر منتظره‌ای نیست به ویژه درشهری مانند تهران که دارای رشته قنات‌های متعددی است . وی عدم شناسایی برخی رشته‌های قنات را امری طبیعی دانسته و می‌افزاید : ‌گاهی اوقات رشته‌های قنات به صورت خط مستقیم نبوده ومسیر زیگزاگ مانندی را طی می‌کنند ، محل بسیاری از قنات‌ها نیز هم در طول خیابان و هم از زیر خانه‌های مسکونی عبور می‌کند که امکان شناسایی کامل آن را میسر نمی‌سازد چرا که برای شناسایی حفره‌ها و قنات‌های داخل زمین نیاز به عملیات عمرانی و گمانه زنی است و مسلما نمی‌توان با وجود بافت متراکم شهری و خانه‌های متعدد ،‌ عملیات عمرانی را دراین خانه‌ها انجام داد. این کارشناس عمران در مورد دلیل سست شدن خاک توسط قنات نیزمی‌گوید :‌وقتی زه‌کشی قنات در طول سالیان و بر اثر ساخت و ساز ،‌از نقطه‌ای به نقطه دیگر قطع می‌شود ،‌آب قنات به جوانب نفوذ کرده و لایه‌های شناور را جابه جا می‌کند و بعد از مدتی به لایه‌های غیر قابل نفوذ رسیده و در آن منطقه منبعی ازآب ایجادمی‌کند و درنهایت باعث فروکش کردن زمین می‌شود. گاهی مواقع نیز رسوبات ایجاد شده دررشته‌های قنات ، ‌بر اثر ضربات وارده از بیرون ، ‌ترک برداشته و انشعابات فرعی برای عبور آب ایجاد می‌شود که باز همان نتیجه فرونشست زمین را به دنبال خواهد داشت. نوری با اشاره به قنات‌های بسیارزیاد درشمال تهران خاطرنشان می‌سازد : ‌اگر این اتفاق درشمال تهران رخ می‌داد ،‌حفره ایجاد شده در خیابان از وسعت کمتری برخوردار بود چراکه لایه‌های تشکیل دهنده زمین در شمال تهران لایه‌های صخره‌ایست اما منطقه نواب دارای خاک نرم بوده است با این وجود در چنین عملیاتی همیشه درصدی از ریسک ،‌ پذیرفته است. وی در پاسخ به این سوال که با نگاه اولیه به حفره چطور می‌توان قنات را دلیل فرونشست خیابان عنوان کرد می‌گوید :‌ شکل حفره کاملا بیانگر این ادعاست . اگر تجمع آب قنات موجب فروکش کردن خیابان باشد ، ‌حفره ایجادشده قیفی شکل خواهد بود و در نتیجه وسعت ویرانی روی زمین بسیار بیشتر از داخل زمین است ، ‌همانند حفره ایجاد شده در خیابان نواب و اگر خود قنات باعث فروکش کردن باشد ،‌ شیارها و ترک‌های به هم فشرده در خیابان ایجاد خواهد شد. این کارشناس عمران همچنان اظهار می‌دارد : اگر نشست خیابان به دلیل عدم تحکیم بستر و استحکام داخل تونل رخ دهد ، ‌حفره ایجاد شده استوانه‌ای شکل بوده و از سطح خیابان تا داخل تونل ادامه خواهد داشت یعنی وسعت ویرانی روی زمین و داخل زمین  تقریبا یکسان خواهد بود. همچنین به گفته محمد هادی حیدر زاده مشاور شهردار تهران در امور محیط زیست ، ‌به دلیل ساخت و ساز‌های بسیار در دهه 70 که بدون شناسایی حریم قنوات صورت گرفت ،‌بسیاری از قنات‌ها کور و یا از مسیرشان منحرف شدند ، ‌شهرداری تهران نیز از یک سال و نیم پیش ، ‌شناسایی حریم قنوات تهران را آغاز کرد ،‌قنات‌هایی که به دلیل تغییر مسیر امکان تهیه عکس هوایی از آنها موجود نیست و به مطالعات میدانی از طریق جی پی اس نیاز دارد. تقدیر شورای شهر از تلاش شهرداری برای ساخت تونل توحید در میان هیاهو و جنجال برخی جریانات و زیر سوال بردن عملکرد شهرداری و ده‌ها متخصص در پروژه احداث تونل توحید ، برخی اعضای شورای اسلامی شهر تهران ، با نگاه منصفانه ،‌از عملکرد مثبت شهرداری در مورد این پروژه تقدیر کردند. مهدی چمران رییس شورای شهر دراین باره معتقد است : پرداختن به پروژه تونل توحید توسط شهرداری و تلاش برای به موقع آماده کردن آن اقدام خوبی است و من آن را تقدیر می‌کنم. وی همچنین با توجه به لزوم حساسیت بیشتر در دیگر مراحل باقی مانده ساخت می‌گوید :‌البته یک هزارم درصد نیز احتمال بروز مشکل در آینده را نمی‌دهم. نایب رییس شورای شهر نیز ضمن خوب توصیف کردن عملکرد فنی تونل توحید آن را پروژه عظیمی خوانده و می‌گوید : رژیم رفتاری خاک ، ‌سخت شناسایی می‌شود در همه جای دنیا نیز این اتفاق رخ می‌دهد و دراکثر کارهای عمرانی این مسایل قابل پیش بینی است. حسن بیادی می‌افزاید :‌بزرگترین متخخصان و اساتید دانشگاه دراین پروژه فعالیت می‌کنند ، اگر این مسایل قابل پیش بینی بود ،‌متخصصان در مورد آن کوتاهی نمی‌کردند . مرتضی طلایی نیز اظهار می‌دارد : مدیریت شهری توانسته با وجود همه محدودیت‌ها و مشکلات و موانع طبیعی و غیر طبیعی ،‌تونل توحید یکی از شاخص‌ترین تونل‌های خاور میانه را ، با افتخار و در کمترین زمان پیش ببرد. عضو کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورا ادامه می‌دهد :‌تهران بر روی لایه‌های انباشته شده قرار دارد که احتمال رخ دادن حوادثی اینچنین را نیز به وجود می‌آورد ،‌اما به هر تقدیر  نادیده گرفتن زحمات مجموعه‌ای از نیروهای خدوم که برای توسعه عمران شهری شبانه روز فعالیت می‌کنند ، بی انصافی است. پروژه های عملیات روانی به دنبال پروژه های شهری! "‌به دنبال تمام پروژه‌های بزرگ ، عملیات روانی وجود دارد ."‌ این کلیدی ترین جمله‌ای بود که در خصوص ریزش خیابان نواب و از زبان شهردار تهران عنوان شد ،‌ شهرداری که سابقه بی‌مهری‌ جریان های سیاسی را در برخی دیگر از پروژه‌های زمان مدیریتش تجربه کرده است . عملیات پایانی احداث برج میلاد ، اتوبوس های تندرو و ... نمونه هایی ز این مدعاست. دیگر مسولان شهری نیز با این برخوردهای جناحی انس گرفته‌اند ، ‌دکتر نصر آزادانی مدیرعامل سازمان مهندسی و عمران شهر تهران با بیان اینکه سیاسی کردن طرح‌های عمرانی به هیچ وجه به نفع مردم نیست می‌گوید : ‌ظاهرا خوشایند برخی جریانهاست که همه طرح‌های بزرگ عمرانی به سرنوشت پروژه‌های نیمه تمام نظیر آزاد راه تهران - شمال دچار شود ! نصر می گوید : طرح شایعاتی نظیر ناامن بودن تونل توحید و زیرسوال بردن توان مهندسان کارآزموده داخلی که با انجام این طرح بزرگ عمرانی افتخار آفرینی کرده‌اند جای تعجب دارد. معاون فنی و عمران شهرداری تهران نیز دراین مورد با ابراز تاسف از اینکه برخی جریان‌های سیاسی به دنبال آن هستند تا نتایج عملکرد مدیریت دینی و جهادی شهرداری تهران را با جریان‌سازی‌های جناحی در ذائقه مردم تلخ کنند می‌گوید :‌ متاسفانه در مقاطع نزدیک به بهره ‌برداری بسیاری از مهمترین طرح‌های ملی ، جریاناتی تلاش می‌کنند تا با غلبه دادن حاشیه بر متن ، نگران کردن ‌و برهم زدن احساس امنیت شهروندان ، دستاوردهای ملی را زیر سوال ببرند . مهندس احمد دنیامالی با بیان اینکه تونل توحید متعلق به شهرداری تهران و شهر تهران نبوده بلکه یک پروژه و افتخار ملی است ادامه می‌دهد : ‌برخی جریان‌های سیاسی ، سطح این پروژه عظیم را که می‌تواند به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه ایران نام گذاری شود ، تا نازلترین سطوح مسایل سیاسی پایین کشیده‌اند . برخی بعد از فرونشست خیابان نواب به گونه‌ای از تخریب کامل تونل توحید صحبت به میان آوردند که گویی تلاش بی‌وقفه و شبانه روز متخصصان بر پایه‌ای سست بنا شده بود و حال سال‌ها برای احداث مجدد این تونل زمان و میلیاردها تومان هزینه لازم است و همه این بحث هادر در حالی مطرح می شود تونل توحید طبق زمان‌بندی تعیین شده آماده افتتاح خواهد بود. اعضای کمیسیون عمران مجلس و خبرنگاران میهمانان این هفته توحید به گفته وی ، اعضای کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی یک شنبه آینده از این پروژه بزرگ ملی بازدید خواهند داشت و این دلیل محکمی بر تایید کار و عدم آسیب دیدگی تونل است . همچنین شنیده ها حاکی از آن است که مسئولان معاونت فنی و عمران شهرداری در هفته جاری امکان بازدید خبرنگاران از این پروژه را فراهم خواهند ساخت. معاون فنی و عمران شهرداری همچنین با اشاره به اینکه تونل توحید روز به روز به مرحله بهره‌برداری نزدیک می‌شود خاطرنشان می‌کند :‌نباید شیرینی این اقدام افتخار آمیز عمرانی را با طرح موضوعات خسته کننده سیاسی ، ‌تلخ کرد. 30 ماه پیش که کلنگ احداث تونل توحید به زمین زده شد ، ‌محمد باقر قالیباف شهردار تهران اظهار داشت تونل توحید را در زمان بندی تعیین شده به اتمام خواهیم رساند تا ثابت کنیم این اقدام شدنی است و مانند تونل رسالت ، خاطره تلخی در اذهان شهروندان تهرانی برجای نخواهد گذاشت ، تونلی که حدود 10 سال از کلنگ زنی تا چیدن روبان آن زمان صرف شد.